Chor./rtm. cz. w. Zdzisław Nurkiewicz - ps. "Bator", "Błyskawica", "Noc", "Nieczaj".
Zawodowy żołnierz od 1919 - 1945 roku. Dowódca 27 pułku ułanów AK im. Króla Stefana Batorego. Uczestnik bitwy Warszawskiej m.in. pod Ossowem - Radzyminem. Dowódca dywizjonu Kawalerii w Zgrupowaniu Stołpecko - Nalibockim, w pułku "Palmiry - Młociny" w Grupy Kampinos, w lasach kieleckich w 25 pułku piechoty, ostatni dowódca 27 Pułku Ułanów AK im. Króla Stefana Batorego 1942 - 1945 r.
Zdzisław Nurkiewicz, syn Stanisława urodził się 10 lutego 1901 roku we Włocławku. W latach 1915 - 1919 uczeń liceum humanistycznego Księży Salezjanów w Aleksandrowie Kujawskim. Po I-ej wojnie światowej wraz ze swoją drużyną harcerską im. R. Traugutta uczestniczy w rozbrajaniu niemieckich żołnierzy na Dworcu Gł. w Aleksandrowie Kujawskim i na Rynku w Inowrocławiu. W latach 1919 - 1920 jako ochotnik służy w 31 Pułku Strzelców Kaniowskich, otrzymując stopień kaprala i swój pierwszy Krzyż Walecznych. Po demobilizacji w 1921 zawodowo służy w 27 p. uł. w Nieświeżu. W 1924 roku kończy, jako prymus szkołę dla podoficerów zawodowych i chorążych przy 9 Samodzielnej Brygadzie Kawalerii w Baranowiczach zostając szefem szkoły podoficerskiej dla ułanów poborowych w Nieświeżu.
Kampanię wrześniową odbył w 27 Pułku Ułanów im. Stefana Batorego z Nieświeża, wchodzącym w skład Brygady Nowogródzkiej gen. Wł. Andersa. W czasie walk został ciężko ranny, awansowany na stopień chorążego i odznaczony Orderem V.M przez gen. Wł. Andersa.
W czasie okupacji od 1940 roku aktywnie działał w konspiracji, w Związku Walki Zbrojnej, w AK. W 1941 roku organizuje w Nieświeżu tajną placówkę pod nazwą "Strażnica", "Niedźwiedzica" będąc jej pierwszym komendantem (Wachlarz IV.) W lutym 1942 roku organizuje pluton zwiadu kawalerii, stale rozbudowując swój oddział. Wraz ze swym oddziałem, wchodzi w skład Polskiego Oddziału Partyzanckiego dowodzonego przez: ppor "Waldana" i "Lewalda", z którego wywodzi się późniejsze Zgrupowanie Stołpecko-Nalibockie AK, biorąc udział w zwycięskim ataku na garnizon niemiecki w Iwieńcu, zdobywa miejscowe lotnisko polowe dniu 19.06.1943 r.
Konny zwiad chor. "Noc" w krótkim czasie rozbudował do stanu w dywizjonu, a następnie do pełno etatowego przedwojennego pułku, 27 Pułk Ułanów - pełne cztery szwadrony liniowe, szwadron CKM / LKM na taczankach i pluton łączności z zapleczem sanitarnym i kwatermistrzostwem oraz warsztatami. W Puszczy Nalibockiej walczy wspólnie z partyzantami sowieckimi przeciwko niemieckiemu okupantowi, ale po ich podstępnej zdradzie, zgrupowanie (w tym kawaleria) zmuszone zostało do walki z dotychczasowym aliantem wojennym.
Po 1 grudnia 1943 roku stanął wraz z ułanami i piechotą w obronie miejscowej ludności polskiej. Z końcem czerwca 1944r. przechodzi ze zgrupowaniem Stołpecko - Nalibockim do Dziekanowa Polskiego nad Wisłą, a stamtąd, 29 lipca 1944 r. do Puszczy Kampinoskiej. Tam zmienia swój pseudonim na nowy: "Nieczaj". Bierze czynny udział, we wszystkich walkach i potyczkach z wrogiem na trenie Puszczy Kampinoskiej. Bierze też udział w odbiorze alianckich zrzutów i zaopatrzenia w żywiec zgrupowania i ludności lasów kampinoskich.
Dzięki ruchliwości kawalerii Niemcy byli przekonani, że na terenie Puszczy Kampinoskiej działa kilkanaście, a nawet kilkadziesiąt tysięcy mobilnych, dobrze uzbrojonych partyzantów. Pod koniec Powstania Warszawskiego, opuszcza z pułkiem kawalerii Niepodległą Rzeczpospolitą Kampinoską kierując się wraz z por. Doliną w lasy kieleckie. Po drodze walczy w bitwie Jaktorowskiej (29.09.1944) przebijając się wraz z swoją grupą (około 100 ułanów - również kobiety) w ostatniej szarży kawalerii polskiej z podwójnego niemieckiego okrążenia. Potem walczył w lasach piotrkowsko - opoczyńskich u boku sprawdzonego i wiernego "druha", w III baonu por. "Doliny" przy 25pp. mjr. "Leśniaka" Rudolfa Majewskiego. Ostatnie walki i bitwy toczył na ziemi powiatu Opoczyńskiego. W czasie wojny był trzykrotnie ranny.
Urlopowany z końcem wojny, ranny i chory zostaje przez por. Dolinę ukryty w domu rodziny akowców Jana i Katarzyny Dorocińskich w Brzustówku pow. Opoczno pod opieką ułana "Uli" Urszuli Koczarskiej. Po wyleczeniu, już pod zmienionym nazwiskiem ukrywa się przez długie lata przed szalejącym w PRL-u aparatem represji. Taka sytuacja trwa do 1959 roku. 12 stycznia 1959 roku w miejscu jego pracy, w Krzeszowicach - Czatkowicach zostaje aresztowany przez funkcjonariuszy SB - MO i zielonogórskich prokuratorów. W pokazowym procesie (1959/1960) dla "zdrajców narodu i zbrodniarzy faszystowskich" zostaje przez "Sądy Czerwone" skazany na karę śmierci, zamienioną (był więziony przez rok w celi śmierci) na 15 lat ciężkiego więzienia. Więzienie opuszcza po 10,5 roku z powodu złego stanu zdrowia.
Po wyjściu z więzienia (w czerwcu 1969 r.) w 1975 roku spisuje swoje wojenne wspomnienia pt. "Straszny Dwór".
Przez ostatnie 10 lat życia (1970 - 1980) działa na rzecz kombatantów przy dawnych podkomendnych i weteranach z "GK" AK, wnioskując pisemnie do Londynu o awanse i odznaczenia wojenne.
Zmarł 12 stycznia 1980 roku. Spoczywa obok Krzyża Katyńskiego na cmentarzu parafialnym Św. Marcina w Krzeszowicach.
Z początkiem marca 2005 r. zostaje pośmiertnie uznany niewinnym popełnionych zarzutów, w wydanym wyroku sądu krakowskiego i całkowicie zrehabilitowany. W 2009 roku na cmentarzu partyzantów AK we wsi puszczańskiej Wiersze zostaje odsłonięta Honorowa Tablica Pamięci dla kawalerzystów 27 puł. AK i jego dowódcy. W 2008 roku rtm. "Nieczaj został pisemnie zawnioskowany przez środowisko ŚZŻAK do Prezydenta RP o nadania mu najwyższego orderu RP: Orła Białego oraz równolegle złożono drugi wniosek pisemny przez kierownika Urzędu ds. Kombatantów i Osób represjonowany J. Krupskiego o nadanie mu pośmiertnie Krzyża Komandorskiego z Gwiazdą OOP. W 2011 roku jego syn odbiera przyznany mu przez śp. Prezydenta RP - Lecha Kaczyńskiego pośmiertnie, Order, Krzyż Komandorski OOP.
Ordery i Odznaczenia:
Krzyż Srebrny Virtuti Militari. (2 krotnie.) /za 1939 i 1945/
Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski
Krzyż Walecznych 3 krotnie. /za 1920, 1939, 1945/
Krzyż Zasługi z Mieczami; Złoty i Brązowy (2 krotnie)
Krzyż Zasługi - Srebrny
Krzyż Zasługi - Brązowy 2 krotnie
Krzyż Armii Krajowej
Warszawski Krzyż Powstańczy AK
Krzyż AK "Jerzyki"
Krzyż Partyzancki
Medal Niepodległości
Medal Wojska - Polska Swemu Obrońcy 4-krotnie
Medal za Wojnę - za Ratowanie Ginących
Medal X - lecia 1918 - 1928
Medal XX - lecia. Za długoletnią służbę.
Medal Złoty 27 puł. - 1m. w zawodach strzeleckich 1929r
Medal Brązowy - Kawalerii 27 p. uł. - 3m. 1928r
Medal Brązowy - Mistrzostwa OK. IX. - 3m. 1929 /za Okręg - Brygadę Kawalerii/
Medal Srebrny - Długoletnie Małżeństwo
Medal - Odznaka - Zasłużony Obywatel dla Miasta Mławy
Certyfikat: Zasłużony dla m. Łomianki. (Powstanie Warszawskie)
Odznaka - Krzyż Harcerski II RP - stopień Drużynowy
Odznaka Honorowa za Front Litewsko - Białoruski Wschód "Gryf"
Odznaka 31 Pułku Strzelców Kaniowskich
Odznaka Honorowa 27 pułku ułanów im. Króla Stefana Batorego - 1920
Odznaka Strzelecka - Złota
Odznaka Strzelecka - Srebrna
Odznaka Strzelecka - Brązowa
Odznaka AK "Grupy Kampinos" - 1944
i inne wyróżnienia.
|